Amaç
Kapitalist küreselleşmenin yaşamın her alanına kendi mantığını dayatmaya çalıştığı bir dönemde bilimin ve bilimcinin yerinin/rolünün tartışılması gerektiğine inanıyoruz. Günümüz egemen bilim paradigması, sosyal bilimlerden doğa bilimlerine, bilimin sınıflar üstü olduğunu öne sürerek “piyasa endeksli bilim” anlayışını yüceltiyor. Bu bilim anlayışının bilimciyi “nesnellik”, “değer yargılarından ve ideolojilerden arınmışlık” söylemiyle korunan bir konumda hapsederek, ele aldığı araştırma nesnesine yabancılaştırdığını düşünüyoruz. Yine bu anlayışın doğrudan bir sonucu olan “uzmanlaşmanın”; bilimcinin topluma ve doğaya karşı sorumluluğunu zedelediğini, nerede çalışıyorsa çalışsın (üniversitelerde, kamu kurumlarında, küresel sermaye gruplarının araştırma-geliştirme laboratuarlarında) nelerin ve hangi gerçekliğin peşinde olduğunu unutturduğunu, onu yalnız ve yalıtılmış kıldığını gözlemliyoruz. Dolayısıyla, araştırma konularının da “insandan ve toplumdan kopmuş teknik bilginin üretilmesine hizmet edecek biçimde daraltıldığını” görüyoruz.
Üniversitelerde mevcut sistem içinde, bilimin ve bilimcinin böyle olmaması gerektiğini hem kendine hem de etrafına fısıldayan/haykıran bilimcilere diyoruz ki:
Gelin birlikte tartışalım. Kendimize olan saygımızı, akademik atama/yükseltmelerimizde gerekli olan puanları toplamaktan başka bir amacı olmayan bilimciler olarak koruyamayız. İçinde yaşadığımız toplumun ve dünyanın gerçek sorunlarını, tarihselliğini ve bütünselliğini de göz önünde tutarak, ortak çabamızın nesnesi haline getirelim.
Kongremizin özneleri olarak yalnızca akademik bilimcileri de görmüyoruz. Üniversite dışına itilmiş (ya da zaten dışında örgütlenmiş), gerçeğin peşindeki tüm araştırmacılar ve tarihsel-toplumsal gerçekliğin araştırılması/görünür kılınması yolunda çaba gösteren herkes davetlimizdir.
Kapsam
II. Karaburun Bilim Kongresi’nde “bilimsel üretim süreci: toplumsal ve kurumsal biçimleri” teması altında tartışmaya açmak istediğimiz sorular aşağıdadır:
- Bilimsel düşüncenin gelişmesi ve kurumsallaşması: Toplumsal gerçekliği yalıtılmış ve parçalanmış biçimde inceleyen bugünkü egemen bilimin ontolojisi ve metodolojisi toplumu disiplinler arasına mı hapsetmektedir? Günümüz bilim anlayışı toplumsal analizin bütünselliğinin, tarihsel sürekliliğindeki nedenselliklerin ve özne ile nesne arasındaki karşılıklı ilişkilerin tartışılmasını olanaksız mı kılmaktadır? Bu bilim paradigması hangi süreçlerden geçerek kurumsallaşmıştır?
- Tarihsel süreç içinde bilim ve siyasal iktidar ilişkisi
- Bilimde kırılmalar: Tarihsel olarak bilimin dinsel düşünceden ve felsefeden kopuşu
- Doğa bilimleri-sosyal bilimler ikiliği
- Bilimin toplumsal gerçekliği bütünlük içinde ele almayı olanaksız kılan kendi içinde parçalanmışlığı; bilimlerin disiplinlere ayrışması; bilimcinin uzmanlaşmaya itilmesi, uzmanlaşmanın derinleşmesi, nesnesine/ürününe yabancılaşması
- Bilimde egemen paradigma ve yöntemlerin eleştirisi
- Kapitalizm ve bilim: Bilim, sınıflı toplumlarda mevcut üretim ilişkilerinin yeniden üretilmesine nasıl hizmet etmektedir? Bilimcinin bu süreçteki konumu nasıl şekillenmiştir? Bilgi üretim süreçlerinin, bu bilginin piyasada taşıdığı değişim değerine göre biçimlendirildiği bugünkü anlayışın, ortamın ve ilişkilerin dönüştürülmesi için hangi alanlara, hangi olgulara, hangi araçlarla ve nasıl müdahale edilebilir?
- Kapitalist üretim ilişkilerinde bilimin kurumsallaşması, yeri ve rolü
- Kapitalist toplumda bilimsel üretimin sınırlılıkları ve sorunları
- Etik, ideolojik ve politik olarak bilimcinin toplumsal konumu ve sorumluluğu
- Bilimin kurumları ve güncel sorunlar: Tarihsel sürekliliği içerisinde bugün karşımıza çıkan bilimin kurumları, bilimsel bilginin üretilmesi sürecini nasıl biçimlendiriyorlar? Bilimin kurumsallaşması her zaman zorunlu olarak olumsuzlanamayacağına göre ve bu kurumların ya da kurumsal ilişkilerin dönüştürülmesi olanaklı ise neler yapılabilir, yapılmalıdır?
- Günümüz üniversitelerinde bilimsel üretim koşulları ve sorunları
- Bilim ve sermaye ilişkisinin yeni görünümleri: Üniversite-sanayi işbirliği biçimleri, teknokentler, teknoparklar, bilim parkları, üniversite dışı araştırma merkezleri, enstitüler vb.
- Bilimcilerin bilirkişi, arabulucu, uzlaştırıcı, koruma kurulu üyesi, medyada görüş beyan edici, yasa taslağı hazırlama komisyonu üyesi, rapor hazırlayıcı, proje hazırlayıcı vb. olarak toplumsal gerçekliği ele alış biçimi
- Bilimsel üretimde akademi dışı kurumların yapıları, işlevleri, çalışma koşulları, iç ilişkileri vb.