Nuray Ergüneş ve Melda Yaman Öztürk
Kapitalizmin ataerkil sistemle dayanışmacı ilişkisi kadın emeğinin yönelimlerini, kadın istihdamını, kadınların evde çocuk, hasta ve yaşlı bakımı yükünü belirlemektedir. Ataerkil ilişkiler sermayeye “ucuz” ve “itaatkâr” bir emek havuzu olarak kadınları sunmakta; ataerkil sisteme yaslanan sermaye birikimi ataerkil ilişkileri yeniden üreterek, ona güvence sağlamaktadır.
Günümüz kapitalist toplumunda kadınların emek piyasalarındaki konumu yoğunluklu olarak esnek ve güvencesiz çalışma ile özetlenmektedir. Bununla birlikte kadınlar ev içindeki işlerden ve bakım işlerinden sorumlu tutulmaktadır. Güçlü ataerkil ilişkilerin “kadın işi” ile “erkek işi” arasında yaptığı kategorik ve hiyerarşik ayrım, Türkiye’de ve dünyada ücretsiz ev işlerinin ve bakım işlerinin “kadın işi” olarak görülmesine zemin hazırlamaktadır. Sosyal politikaların gerilediği dönemlerde kadınların bakım yükü artmakta; işsizliğin yükseldiği kriz dönemlerinde kadınlar ayakta kalma stratejisi olarak ücretli iş edinmek zorunda kalmaktadır.
Dersin içeriğini ücretli ve ücretsiz kadın emeğinin günümüz Türkiyesi’ndeki konumu oluşturmaktadır. Kadın istihdamı ve ev içinde ücretsiz bakım emeği, Türkiye’de sermaye birikiminin son dönem eğilimleri, kriz koşulları ve sosyal politikalar çerçevesinde incelenecektir.
Başlıca Okuma Önerileri:
- Çağla Ünlütürk Ulutaş “Yoksulluğun Kadınlaşması ve Görünmeyen Emek”, Çalışma ve Toplum, 2009/2.
- Saniye Dedeoğlu, “Eşitlik mi Ayrımcılık mı? Türkiye’de Sosyal Devlet, Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı”, Çalışma ve Toplum, 2009/2.
- Gülnur A. Savran, Beden Emek Tarih : Diyalektik Bir Feminizm İçin, Kanat Yayınları, 2004.
- Nuray Ergüneş “Kadınların İşsizliği”, SAV Almanak 2009 Analizleri.
- Nuray Ergüneş, “Kadın İstihdamının Geliştirilmesine Yönelik İstihdam Politikaları”, İktisat Dergisi, 2010, 514: 48-54.
- Nuray Ergüneş, Melda Y. Öztürk ve Nurcan Özkaplan, “2001 Krizinin Ardından Yaşanan Dönüşüm: İş Yaşamı, Sağlık ve Eğitim Alanında Yeniden Yapılanmalar ve Kadınlar Üzerindeki Etkileri”, Iktisat ve Toplumsal Cinsiyet içinde, Ufuk Serdaroğlu (der.), Efil Yayınevi, 2001.
- Melda Y. Öztürk, “Kapitalist Toplumda Karşılıksız Bakım Emeği”, Iktisat Dergisi, 2010, 514.
- Melda Y. Öztürk, “Sosyal Güvenlik Sisteminde Kadının Konumu” , Iktisat Dergisi, 2010, 514.
- Melda Yaman Öztürk, “Ücretli İş ve Ücretsiz Bakım Hizmeti Ekseninde Kadın Emeği: 1980’lerden 2000’lere”, Kapitalizm, Ataerkillik ve Kadın Emeği, Saniye Dedeoğlu ve Melda Yaman Öztürk (der.), SAV Yayınları, 2010, İstanbul.